Het Collectief

Bij de vorige doortocht van Het Collectief, onze favoriete verzameling kamermusici uit Brussel, waagde het ensemble zich aan een hallucinante uitvoering van Crippled Symmetry van Morton Feldman. Ook nu komen ze hun liefde voor de goedlachse modernist niet onder stoelen of banken steken. En dat treft, want bij De Link zijn we evenzeer fan van Feldman, die ontegenzeggelijk één van de meest kleurrijke figuren was in de New Yorkse avant-garde van de jaren ’60 en ’70.

Het nogal ironisch getitelde Why Patterns?, de hoofdmoot van vanavond, schreef Feldman in 1978 – de fase in zijn oeuvre die vooral bekend staat om trage en verstilde muziek. Het was het eerste van drie door hem gecomponeerde stukken voor fluit, piano en klokkenspel. In deze nog altijd betrekkelijk zeldzame muzikale bezetting heeft elk instrument een zeer specifieke sonische kwaliteit en fysieke speelwijze. Feldman speelt daar nog eens extra op in door elk van de musici bepaalde motieven toe te bedelen. Paradoxaal genoeg hoor je als luisteraar deze totaal geëmancipeerde patronen alsnog samensmelten tot een harmonieus, zij het lichtelijk psychedelische klankwereld. De manier waarop Feldman omgaat met de factor tijd werkt deze bedwelming in de hand; tot het slot van de compositie aanbreekt, lijken de verschillende stemmen elkaar slechts sporadisch en per toeval te ontmoeten.

Het is de eerste keer dat Why Patterns? in Nederland live te horen is. Voor de gelegenheid vroeg Het Collectief aan landgenoot Jean-Luc Fafchamps, die een sterke affiniteit heeft met Feldman, om nieuwe muziek te schrijven voor dezelfde bezetting.

Binnen het werk van Fafchamps speelt sinds 2000 vooral zijn cyclus Lettres Soufis een belangrijke rol. Fafchamps gebruikt de Soefi-filosofie als uitgangspunt voor 28 verschillende composities; niet toevallig kent het Arabische alfabet evenzoveel letters. Over de reeks zegt Fafchamps: ‘Mijn voorliefde voor paradoxale constructies en syntheses komen hier vrijelijk tot uiting.’ Zijn recente (aan Morton Feldman opgedragen) compositie is een nieuwe loot aan deze stam.